Kimlik
Kimliğin kazanılması aşamasında; kişinin çocukluk döneminde yaşamış olduğu her an, maruz kaldığı her davranış ve tutum ve özellikle yaşadığı her iç çatışma yeniden ve daha yoğun olarak yaşanmaktadır. Bu dönem kişi açısından sorularla geçen bir dönem olmaktadır:
- "Kimim?"
- "Kim olmak istiyorum?"
- "Onlara göre nasıl biriyim?"
- "Onlar, benim nasıl biri olmamı istiyor?"
Bu dönemde, yeni (gençlik) ve eski (çocukluk) dönemindeki her duygu ve düşünce birbirine karışmakta ve bunlar arasında bir bağ oluşarak bireyin kimliği meydana gelmektedir. Bu aşamada, çevreyi fazlasıyla gözlemleme, kendisiyle karşılaştırma durumu söz konusudur. Yine bu dönemde özdeşim yapma durumu sıklıkla meydana gelmektedir bunun sebebi ise kişinin kendisine bir grup içerisinde yer araması ya da imrendiği, idol olarak tanımladığı bir kişi gibi olmak istemesidir.
Özellikle böyle bir durum sonucunda kişi; diğerlerini dışlama, kendisine benzemeyenlerle alay etme, onları küçümseme, onlara acımasızca davranma gibi davranış ve tutumlar benimsemektedir. Bireyin, bu dönemde karmaşa yaşamaması, kendisini kaybetmemesi, başka bir kimliğe bürünmemesi açısından ebeveynleri özellikle çocukluk döneminde onun ergenliğini de hedef alan ve çocuğa olumlu örnek olacak davranış ve tutumlar benimsemelidir.
Çocuğa öğretilenler, çocuğun sadece çocukluk dönemini kapsayan bilgiler olmamalıdır, çocuğun dünyayla ve gelecekle ilgili fikirleri olabildiğince genişletilmelidir. Çocuk, ayrımcılık yapmanın ne kadar yanlış olduğunu ya da yardımlaşma ve paylaşma gibi davranış ve tutumların ne kadar erdemli olduğunu çocukluk döneminde öğrenmiş olmalıdır, çocuğun bu gibi değerleri öğrenip benimsemesi için büyümesini beklemeye gerek yoktur.
Kişi, eğer ki bunları çocukluk döneminde öğrenirse; ergenlik döneminde kimlik kazanımı sürecinde yoğun ve yorucu olan bir kimlik karmaşası yaşamayacak, çatışmalar sonucunda kendi benliğini kaybetmeyecektir, yeni sürece kolayca adapte olabilecek ve eski değerlerine benzer olan daha gelişmiş değerlerle yoluna başarılı bir şekilde devam edecektir.
Bu dönemi kimlik duygusu edinip başarıyla tamamlayamayan kişi bu dönemde takılı kalacak ve kimlik karmaşasına düşecek bunun sonucunda ise kişide; ruhsal çökkünlük, aşırı taşkınlık, antisosyal davranışlar, kişilik bozuklukları ortaya çıkacaktır. Kimlik karmaşasının yoğun yaşandığı kişilerde şizofreniye benzer bulgular da ortaya çıkmaktadır. Kimlik karmaşası yaşayan kişilerin, danışma ve tedavi ile karmaşalarının şiddeti azaltılabilmektedir ancak bu sürecin uzun bir süreç olduğu akıllardan çıkarılmamalıdır, bu çatışmanın yıllarca sürdüğü gerçeği göz önünde bulundurulduğunda bu süreçte özellikle sabırlı ve anlayışlı olunması gerektiği unutulmamalıdır.